|

Tumor Otak & Kanser Otak di Malaysia: Gejala, Punca, Rawatan & Keputusan

Tumor Otak Kanser Otak Malaysia

Tumor otak dan kanser otak mewakili beberapa keadaan perubatan yang paling mencabar, dengan gejala yang kompleks dan pelbagai kemungkinan hasil. Artikel ini bertujuan untuk memberikan pemahaman mendalam tentang apa itu tumor otak dan kanser otak, jenis-jenis yang berbeza, punca-punca, gejala yang perlu diperhatikan, bagaimana ia didiagnosis, dan pilihan rawatan yang tersedia di Malaysia. Tujuannya adalah untuk mendidik dan memberi maklumat kepada orang ramai dan pesakit berpotensi mengenai keadaan ini, membolehkan mereka mendapatkan nasihat dan rawatan perubatan tepat pada masanya.

Apakah Tumor Otak & Kanser Otak?

Tumor otak adalah pertumbuhan sel yang tidak normal di dalam otak. Tumor ini boleh mengganggu fungsi otak normal dengan menyerang dan memusnahkan tisu yang sihat. Berbeza dengan sel normal yang tumbuh dan membahagi dengan terkawal, sel tumor tumbuh tanpa kawalan. Pertumbuhan yang tidak terkawal ini boleh menyebabkan pembentukan jisim atau ketulan yang dikenali sebagai tumor.

Jenis-Jenis Tumor Otak

Tumor otak secara umum diklasifikasikan kepada dua kategori:

Tumor Benigna

Ini adalah tumor yang tidak bersifat kanser yang tumbuh perlahan dan biasanya kekal di satu kawasan otak sahaja. Walaupun tumor benigna kurang agresif berbanding dengan tumor malignan, ia masih boleh menyebabkan kemudaratan yang ketara dengan menekan tisu otak dan mengganggu fungsi otak yang normal. Kesan tumor benigna sebahagian besarnya bergantung kepada saiz dan lokasinya.

Tumor Malignan

Ini adalah tumor kanser yang tumbuh dengan cepat dan agresif. Tumor malignan mempunyai keupayaan untuk menyerang dan memusnahkan tisu otak yang berdekatan. Tumor otak malignan mengancam nyawa dan memerlukan rawatan yang segera dan agresif.

Tumor otak besar
Tumor Otak Besar

Memahami Tumor Otak Benigna dan Malignan

Ciri-Ciri Tumor Otak Benigna

Tumor otak benigna, walaupun tidak bersifat kanser, masih boleh berbahaya kerana kemungkinannya untuk tumbuh dan menekan tisu otak di sekitarnya. Tumor ini tidak merebak ke bahagian lain badan, tetapi pertumbuhannya boleh menyebabkan komplikasi serius bergantung kepada lokasinya di dalam otak.

Pertumbuhan Perlahan: Tumor benigna tumbuh dengan perlahan, yang bermaksud gejala mungkin berkembang secara beransur-ansur dari masa ke masa. Perkembangan perlahan ini boleh menyukarkan pengesanan awal tumor ini, kerana gejala-gejalanya boleh menjadi halus dan mudah terlepas pandang.

Kesan Tertumpu: Oleh kerana tumor benigna tidak bermetastasis, kesannya biasanya tertumpu kepada kawasan otak di mana ia berkembang. Walau bagaimanapun, apabila ia tumbuh, ia boleh menyebabkan peningkatan tekanan dalam tengkorak, yang membawa kepada gejala seperti sakit kepala, sawan, dan defisit neurologi.

Rawatan dan Prognosis: Rawatan untuk tumor benigna selalunya melibatkan pembedahan untuk mengeluarkannya, terutamanya jika tumor menyebabkan gejala atau semakin membesar. Tumor kecil yang tidak menyebabkan tekanan yang ketara boleh dirawat dengan selamat menggunakan pilihan BUKAN PEMBEDAHAN seperti radioterapi GAMMA KNIFE.

Prognosis bagi pesakit dengan tumor otak benigna biasanya menggalakkan, terutamanya jika tumor dikeluarkan sepenuhnya.

Pesakit dengan tumor benigna yang telah dikeluarkan sepenuhnya biasanya mempunyai prognosis yang menggalakkan. Dalam kebanyakan kes, tumor tidak kembali, dan pesakit boleh kembali kepada aktiviti normal.

Ciri-ciri Tumor Otak Malignant

Tumor otak ganas, atau kanser otak, adalah lebih agresif dan berbahaya daripada tumor jinak. Tumor ini boleh tumbuh dengan cepat dan menyerang tisu otak di sekelilingnya, menjadikannya sukar untuk dirawat.

Pertumbuhan Agresif: Tumor ganas tumbuh dengan cepat dan boleh menyebabkan kerosakan yang ketara pada otak dalam tempoh yang singkat. Mereka juga lebih berkemungkinan merebak ke bahagian lain otak dan menyebabkan pembengkakan otak yang ketara menjadikan mereka ancaman yang lebih serius kepada kesihatan.

Pencerobohan dan Metastasis: Tumor malignan boleh menyerang tisu otak berdekatan, mengganggu fungsi normal otak.

Cabaran Rawatan: Merawat tumor otak malignan adalah mencabar kerana sifatnya yang agresif dan kecenderungan untuk membesar & merebak. Rawatan selalunya melibatkan gabungan pembedahan, radioterapi, dan kemoterapi.

Prognosis untuk tumor otak malignan bergantung kepada pelbagai faktor, termasuk gred tumor, tahap penyebarannya, dan tindak balas pesakit terhadap rawatan. Sesetengah pesakit mencapai remisi jangka panjang, sementara yang lain mungkin memerlukan rawatan berterusan untuk menguruskan penyakit ini.

Jenis-Jenis Tumor Otak

Tumor otak dikelaskan kepada beberapa jenis berdasarkan asal usul dan tingkah lakunya. Memahami jenis ini adalah penting untuk menentukan pendekatan rawatan yang paling sesuai.

Tumor Otak Utama

Tumor otak primer berasal dari dalam otak itu sendiri. Mereka boleh sama ada benigna atau malignan, dan ia timbul daripada pelbagai sel yang membentuk otak dan struktur sokongannya.

Gliomas

Glioma ialah jenis tumor otak primer yang paling biasa, menyumbang kira-kira 80% daripada semua tumor otak. Mereka berasal dari sel glial, yang merupakan sel sokongan dalam otak. Glioma boleh diklasifikasikan lagi kepada beberapa subtipe, termasuk astrocytomas, oligodendrogliomas, dan ependymomas.

Meningioma

Meningioma adalah tumor yang timbul daripada meninges, membran pelindung yang mengelilingi otak dan saraf tunjang. Meningioma biasanya tidak berbahaya, tetapi ia masih boleh menyebabkan masalah yang ketara apabila membesar cukup besar untuk memampatkan otak atau saraf tunjang.

Adenoma Pituitari

Ini adalah jinak tumor berkembang dalam kelenjar pituitari, kelenjar kecil yang terletak di pangkal otak yang mengawal hormon. Adenoma pituitari biasanya tidak berbahaya dan selalunya boleh dirawat dengan pembedahan atau ubat.

Medulloblastoma

Medulloblastoma adalah tumor otak malignan yang berasal dari cerebellum, bahagian otak yang bertanggungjawab untuk menyelaraskan pergerakan. Tumor ini lebih biasa pada kanak-kanak dan boleh merebak ke bahagian lain otak atau saraf tunjang.

Tumor Otak Sekunder

Tumor otak sekunder, juga dikenali sebagai tumor otak metastatik, berasal dari bahagian lain badan dan merebak ke otak. Tumor ini sentiasa malignan dan lebih biasa daripada tumor otak primer.

Kanser Paru-paru

Sumber tumor otak sekunder yang paling biasa ialah kanser paru-paru. Sel-sel kanser paru-paru boleh bergerak melalui aliran darah dan membentuk tumor di otak, satu proses yang dikenali sebagai metastasis otak.

Kanser Payudara

Kanser payudara adalah satu lagi punca biasa tumor otak sekunder. Seperti kanser paru-paru, kanser payudara boleh merebak ke otak dan membentuk tumor metastatik.

Melanoma

Melanoma, sejenis kanser kulit, juga boleh bermetastasis ke otak. Tumor otak metastatik daripada melanoma selalunya agresif dan sukar untuk dirawat.

Kanser kolorektal

Kanser kolorektal boleh merebak ke otak, walaupun ini kurang biasa daripada metastasis daripada kanser paru-paru, payudara, atau melanoma.

Gejala Tumor Otak

Menyedari simptom tumor otak adalah penting untuk diagnosis dan rawatan awal. Walau bagaimanapun, simptom tumor otak boleh berbeza-beza bergantung pada saiz, lokasi dan jenis tumor.

Simptom Tumor Otak Biasa

  • Sakit kepala: Sakit kepala yang berterusan yang bertambah teruk dari semasa ke semasa, terutamanya pada waktu pagi atau selepas bangun tidur, boleh menjadi tanda tumor otak. Sakit kepala yang berkaitan dengan tumor otak selalunya disertai dengan loya dan muntah.
  • sawan: Sawan adalah salah satu simptom tumor otak yang paling biasa, terutamanya tumor malignan. Sawan berlaku apabila terdapat aktiviti elektrik yang tidak normal di dalam otak, yang boleh dicetuskan oleh tumor yang menekan atau merengsakan tisu otak.
  • Masalah Penglihatan: Penglihatan kabur atau berganda, kehilangan medan penglihatan, atau kesukaran memfokus boleh menunjukkan tumor otak, terutamanya jika gejala ini bertambah teruk dari masa ke masa.
  • Kelemahan atau Kebas: Kelemahan atau kebas secara beransur-ansur pada anggota badan, terutamanya pada sebelah badan, boleh menjadi tanda tumor otak yang menjejaskan kawasan motor otak.
  • Perubahan Kognitif: Tumor otak boleh menyebabkan perubahan dalam fungsi kognitif, seperti kehilangan ingatan, kesukaran menumpukan perhatian, dan kekeliruan. Perubahan ini boleh menjadi halus dan mungkin berkembang dengan perlahan.
  • Personaliti atau Perubahan Tingkah Laku: Tumor di lobus hadapan boleh membawa kepada perubahan dalam personaliti, tingkah laku, dan mood. Pesakit mungkin menjadi lebih mudah marah, agresif, atau menarik diri.
  • Kesukaran Pertuturan: Tumor yang menjejaskan pusat bahasa otak boleh menyebabkan kesukaran pertuturan, termasuk pertuturan yang tidak jelas, kesukaran mencari perkataan atau perubahan dalam corak pertuturan.
  • Masalah Keseimbangan dan Penyelarasan: Tumor di cerebellum, bahagian otak yang mengawal keseimbangan dan koordinasi, boleh menyebabkan kesukaran berjalan, tidak stabil dan kekok.
  • Kehilangan Pendengaran: Tumor berhampiran saraf pendengaran boleh menyebabkan kehilangan pendengaran, berdengung di telinga (tinnitus), atau kesukaran memahami pertuturan.
  • Loya dan Muntah: Loya dan muntah yang berterusan, terutamanya pada waktu pagi, boleh dikaitkan dengan peningkatan tekanan dalam tengkorak yang disebabkan oleh tumor otak.

Gejala Tumor Otak Tertentu

Gejala tertentu mungkin dikaitkan dengan jenis tumor otak tertentu, bergantung pada lokasinya di dalam otak:

  • Tumor Lobus Depan: Tumor ini boleh menyebabkan perubahan dalam personaliti, tingkah laku dan kebolehan membuat keputusan. Pesakit juga mungkin mengalami kesukaran merancang dan mengatur tugas.
  • Tumor Lobus Temporal: Tumor dalam lobus temporal boleh menyebabkan kehilangan ingatan, kesukaran bahasa, dan gangguan emosi.
  • Tumor Lobus Parietal: Tumor ini boleh menyebabkan masalah dengan kesedaran spatial, seperti kesukaran mengenali objek atau menavigasi persekitaran biasa.
  • Tumor Lobus Oksipital: Tumor di lobus oksipital, yang memproses maklumat visual, boleh menyebabkan gangguan penglihatan dan kehilangan penglihatan pada satu atau kedua-dua mata.
  • Tumor Cerebellar: Tumor di cerebellum boleh menyebabkan masalah koordinasi, kesukaran berjalan, dan pergerakan tidak stabil.
  • Tumor Batang Otak: Tumor ini boleh menjejaskan fungsi asas seperti pernafasan, kadar jantung, dan tekanan darah. Pesakit juga mungkin mengalami kesukaran menelan, kelemahan muka, dan penglihatan berganda.

Punca Tumor Otak

Penyebab sebenar tumor otak masih tidak diketahui. Tidak seperti jenis kanser lain, seperti kanser paru-paru atau payudara, tumor otak tidak mempunyai faktor risiko yang jelas. Walau bagaimanapun, beberapa faktor telah dikenal pasti yang boleh meningkatkan risiko mengembangkan tumor otak.

Faktor Genetik

Walaupun kebanyakan tumor otak berlaku secara sporadis, peratusan kecil dikaitkan dengan keadaan genetik. Beberapa sindrom keturunan yang meningkatkan risiko tumor otak termasuk:

  • Neurofibromatosis Jenis 1 dan Jenis 2 (NF1 dan NF2): Gangguan genetik ini meningkatkan risiko mengembangkan tumor dalam sistem saraf, termasuk tumor otak.
  • Sindrom Li-Fraumeni: Keadaan genetik yang jarang berlaku ini dikaitkan dengan peningkatan risiko beberapa jenis kanser, termasuk tumor otak.
  • Penyakit Von Hippel-Lindau: Gangguan genetik ini meningkatkan risiko mengembangkan tumor dalam pelbagai organ, termasuk otak.
  • Kompleks Sklerosis Tuberus (TSC): Keadaan genetik ini menyebabkan tumor benigna tumbuh dalam pelbagai organ, termasuk otak.

Faktor Persekitaran

Beberapa faktor persekitaran telah dicadangkan sebagai punca potensi tumor otak, walaupun buktinya tidak konklusif:

  • Pendedahan Sinaran: Pendedahan kepada sinaran mengion, seperti daripada rawatan kanser sebelumnya, telah dikaitkan dengan peningkatan risiko tumor otak. Orang yang telah menjalani terapi sinaran ke kepala untuk kanser lain mungkin berisiko lebih tinggi.
  • Pendedahan Bahan Kimia: Beberapa kajian telah mencadangkan bahawa pendedahan kepada bahan kimia tertentu, seperti yang terdapat dalam persekitaran industri, boleh meningkatkan risiko tumor otak. Walau bagaimanapun, bukti tidak cukup kukuh untuk mewujudkan pautan yang jelas.

Faktor Risiko Lain

  • Umur: Tumor otak boleh berlaku pada mana-mana umur, tetapi ia lebih kerap berlaku pada orang dewasa yang lebih tua. Walau bagaimanapun, jenis tumor otak tertentu, seperti medulloblastoma, lebih kerap berlaku pada kanak-kanak.
  • Jantina: Sesetengah jenis tumor otak lebih kerap berlaku pada lelaki, manakala yang lain, seperti meningioma, lebih kerap berlaku pada wanita.
  • Sejarah Keluarga: Walaupun kebanyakan tumor otak tidak diwarisi, mempunyai sejarah keluarga tumor otak atau kanser lain boleh meningkatkan risiko.
  • Gangguan Sistem Imun: Orang yang mempunyai sistem imun yang lemah, seperti mereka yang menghidap HIV/AIDS atau penerima pemindahan organ, mungkin mempunyai peningkatan risiko untuk mengembangkan jenis tumor otak tertentu, seperti limfoma sistem saraf pusat primer.

Penyiasatan & Diagnosis Tumor Otak

Diagnosis awal tumor otak adalah penting untuk meningkatkan hasil. Jika anda mengalami simptom yang berterusan atau membimbangkan, adalah penting untuk mendapatkan nasihat doktor. Proses diagnostik untuk tumor otak biasanya melibatkan beberapa langkah.

Penilaian Awal

Penyedia penjagaan kesihatan anda akan bermula dengan mengambil sejarah perubatan terperinci dan melakukan pemeriksaan fizikal. Mereka akan bertanya tentang gejala anda, tempohnya, dan sebarang faktor risiko yang berpotensi. Semasa pemeriksaan fizikal, doktor anda mungkin melakukan pemeriksaan neurologi untuk menilai refleks, kekuatan otot, koordinasi dan fungsi deria anda.

Kajian Pengimejan

Kajian pengimejan adalah penting untuk mendiagnosis tumor otak. Teknik pengimejan yang paling biasa digunakan termasuk:

  • Pengimejan Resonans Magnetik (MRI): MRI adalah standard emas untuk mendiagnosis tumor otak. Ia memberikan imej terperinci tentang struktur otak, membolehkan doktor mengenal pasti saiz, lokasi, dan ciri-ciri tumor. MRI juga boleh membantu membezakan antara tumor benigna dan malignan.
MRI otak
  • Imbasan Tomografi Berkomputer (CT).: Imbasan CT menggunakan sinar-X untuk mencipta imej keratan rentas otak. Walaupun ia kurang terperinci daripada MRI, imbasan CT boleh berguna dalam situasi kecemasan atau apabila MRI tidak tersedia.
  • Imbasan Positron Emission Tomography (PET).: Imbasan PET melibatkan suntikan sejumlah kecil bahan radioaktif ke dalam aliran darah. Imbasan mengesan kawasan peningkatan aktiviti metabolik, yang boleh menunjukkan kehadiran tumor. Imbasan PET sering digunakan dalam kombinasi dengan imbasan MRI atau CT untuk memberikan maklumat tambahan tentang kelakuan tumor.
  • Angiografi: Dalam sesetengah kes, angiogram serebrum mungkin dilakukan untuk menggambarkan saluran darah di dalam otak. Ujian ini boleh membantu mengenal pasti tumor yang dibekalkan oleh saluran darah yang tidak normal.

Biopsi

Jika kajian pengimejan mencadangkan kehadiran tumor otak, biopsi boleh dilakukan untuk mendapatkan sampel tisu tumor. Sampel ini kemudiannya diperiksa di bawah mikroskop untuk menentukan jenis tumor dan grednya (betapa agresifnya). Terdapat beberapa jenis biopsi yang boleh digunakan:

  • Biopsi Jarum Stereotatik: Prosedur invasif minimum ini melibatkan memasukkan jarum nipis ke dalam otak untuk mengeluarkan sampel kecil tumor. Prosedur ini dipandu oleh teknik pengimejan, seperti MRI atau CT, untuk memastikan penyasaran yang tepat.
  • Biopsi Terbuka (Kraniotomi): Dalam sesetengah kes, pendekatan yang lebih invasif mungkin diperlukan. Semasa kraniotomi, pakar bedah mengeluarkan sebahagian daripada tengkorak untuk mengakses tumor dan mendapatkan sampel tisu yang lebih besar. Prosedur ini juga boleh digunakan untuk membuang tumor sepenuhnya jika ia dianggap boleh dikendalikan.

Ujian Molekul

Kemajuan dalam biologi molekul telah membawa kepada pembangunan ujian yang boleh menganalisis ciri genetik dan molekul tumor otak. Ujian ini boleh memberikan maklumat berharga tentang tingkah laku tumor dan membantu membimbing keputusan rawatan. Contohnya, mutasi atau perubahan genetik tertentu mungkin menjadikan tumor lebih responsif terhadap terapi atau imunoterapi yang disasarkan.

Pilihan Rawatan Tumor Otak

Rawatan tumor otak bergantung kepada beberapa faktor, termasuk jenis, saiz, lokasi, dan gred tumor, serta kesihatan dan pilihan keseluruhan pesakit. Rawatan mungkin melibatkan satu atau gabungan pendekatan berikut:

Pembedahan

Pembedahan selalunya merupakan rawatan lini pertama untuk tumor otak, terutamanya jika tumor itu boleh diakses dan boleh dikeluarkan dengan selamat. Matlamat pembedahan adalah untuk membuang sebanyak mungkin tumor, melegakan tekanan pada otak, dan mendapatkan tisu untuk diagnosis.

  • Craniotomy: Ini adalah prosedur pembedahan yang paling biasa untuk tumor otak. Ia melibatkan mengeluarkan sebahagian daripada tengkorak untuk mengakses tumor. Selepas tumor dikeluarkan, tengkorak diganti, dan hirisan ditutup.
  • Pembedahan Endoskopik: Dalam sesetengah kes, teknik invasif minimum, seperti pembedahan endoskopik, boleh digunakan untuk membuang tumor yang terletak di kawasan otak yang sukar dijangkau. Pendekatan ini melibatkan penggunaan kamera kecil dan instrumen khusus untuk membuang tumor melalui hirisan kecil.
  • Pembedahan Otak Terjaga: Untuk tumor yang terletak berhampiran kawasan kritikal otak yang mengawal pertuturan, pergerakan atau fungsi lain, pembedahan otak terjaga mungkin dilakukan. Semasa prosedur ini, pesakit terjaga dan responsif, membolehkan pakar bedah memantau fungsi otak dan mengelak daripada merosakkan kawasan penting.

Radioterapi

Radioterapi menggunakan sinaran bertenaga tinggi untuk memusnahkan sel kanser dan mengecutkan tumor. Ia boleh digunakan sebagai rawatan utama untuk tumor yang tidak boleh dibedah, sebagai tambahan kepada pembedahan, atau untuk merawat sel tumor sisa selepas pembedahan.

  • Pembedahan Pisau Gamma ialah satu bentuk radioterapi khusus yang direka khusus untuk tumor otak. Ia dicirikan oleh penghantaran ketepatan tinggi sumber sinaran dos tinggi tunggal kepada tumor. Ini mengakibatkan kemusnahan tumor yang baik dan kerosakan minimum pada kawasan otak di sekeliling berbanding kaedah radioterapi konvensional
  • Brachytherapy: Pendekatan ini melibatkan meletakkan bahan radioaktif terus ke dalam atau berhampiran tumor. Brachytherapy kurang digunakan untuk tumor otak tetapi boleh dipertimbangkan dalam kes tertentu.

Kemoterapi

Kemoterapi menggunakan ubat untuk membunuh sel-sel kanser atau menghentikannya daripada membahagi. Ia sering digunakan dalam kombinasi dengan pembedahan dan radioterapi untuk rawatan tumor otak malignan.

  • Kemoterapi Oral: Sesetengah ubat kemoterapi boleh diambil secara lisan dalam bentuk pil. Ini adalah pilihan yang mudah untuk pesakit dan boleh digunakan sebagai sebahagian daripada pelan rawatan jangka panjang.
  • Kemoterapi Intravena: Ubat kemoterapi selalunya diberikan secara intravena (melalui vena) untuk mencapai tumor melalui aliran darah. Rawatan biasanya diberikan dalam kitaran, dengan tempoh rehat di antaranya untuk membolehkan badan pulih.
  • Terapi Sasaran: Terapi yang disasarkan ialah ubat yang secara khusus menyasarkan mutasi genetik atau laluan molekul yang memacu pertumbuhan tumor. Rawatan ini direka bentuk untuk menjadi lebih tepat dan menyebabkan kesan sampingan yang lebih sedikit daripada kemoterapi tradisional.

Imunoterapi

Imunoterapi ialah rawatan baru muncul yang memanfaatkan sistem imun badan untuk melawan kanser. Walaupun masih dalam peringkat awal perkembangan tumor otak, imunoterapi telah menunjukkan kejayaan dalam ujian klinikal.

  • Inhibitor Pusat Pemeriksaan: Ubat ini menyekat protein yang menghalang sistem imun daripada menyerang sel kanser. Dengan menghalang pusat pemeriksaan ini, sistem imun boleh mengenali dan memusnahkan sel tumor dengan lebih berkesan.
  • Vaksin Kanser: Vaksin kanser direka untuk merangsang sistem imun untuk menyasarkan protein khusus yang terdapat pada sel tumor. Walaupun masih dalam percubaan, vaksin kanser mungkin menawarkan cara baharu untuk merawat tumor otak pada masa hadapan.
  • Pemindahan Sel Angkat: Pendekatan ini melibatkan pengumpulan dan pengubahsuaian sel imun pesakit untuk meningkatkan keupayaan mereka untuk menyerang sel tumor. Sel-sel yang diubah suai kemudian dimasukkan semula ke dalam pesakit untuk membantu melawan tumor.

Pembedahan Pisau Gamma

Pembedahan Pisau Gamma ialah pilihan rawatan bukan invasif untuk tumor otak yang menyalurkan sinaran sinaran yang sangat fokus kepada tumor. Walaupun namanya, pembedahan Gamma Knife tidak melibatkan sebarang pemotongan sebenar. Sebaliknya, ia menggunakan mesin untuk menghantar sinaran tepat kepada tumor, menyebabkan kerosakan minimum pada tisu sihat di sekelilingnya.

Petunjuk: Pembedahan Pisau Gamma biasanya digunakan untuk tumor kecil (bersaiz kurang daripada 3 cm) dan yang terletak di kawasan otak yang sukar diakses melalui pembedahan. Ia juga digunakan untuk merawat tumor otak metastatik dan tumor yang telah berulang selepas rawatan sebelumnya.

Prosedur: Semasa prosedur, pesakit memakai rangka kepala khusus untuk memastikan kepala diam. Mesin Gamma Knife kemudiannya menghantar berbilang pancaran sinaran ke tumor, dengan setiap pancaran menumpu pada tumor dari sudut yang berbeza. Prosedur ini biasanya selesai dalam satu sesi, dan pesakit selalunya boleh pulang ke rumah pada hari yang sama.

Hasil: Pembedahan Gamma Knife mempunyai kadar kejayaan yang tinggi untuk mengawal pertumbuhan tumor, terutamanya untuk tumor jinak dan lesi metastatik kecil. Pesakit biasanya mengalami lebih sedikit kesan sampingan berbanding radioterapi tradisional, dan masa pemulihan adalah lebih singkat.

Ujian Klinikal

Penyertaan dalam ujian klinikal mungkin menjadi pilihan untuk pesakit dengan tumor otak, terutamanya mereka yang mempunyai tumor yang sukar dirawat dengan terapi standard. Percubaan klinikal menawarkan akses kepada rawatan baharu dan eksperimen yang belum tersedia secara meluas.

Faedah: Percubaan klinikal boleh memberikan pesakit akses kepada terapi canggih yang mungkin menawarkan hasil yang lebih baik daripada rawatan standard. Mereka juga menyumbang kepada kemajuan pengetahuan perubatan dan pembangunan rawatan baru untuk pesakit masa depan.

Pertimbangan: Penyertaan dalam percubaan klinikal mungkin melibatkan risiko tambahan, kerana rawatan yang dikaji selalunya adalah eksperimen dan mungkin belum diuji sepenuhnya untuk keselamatan dan keberkesanan. Pesakit harus membincangkan potensi manfaat dan risiko dengan pasukan penjagaan kesihatan mereka sebelum membuat keputusan untuk mendaftar dalam percubaan klinikal.

Pembedahan Tumor Otak – Kepentingan & Risiko

Pembuangan pembedahan tumor otak selalunya merupakan langkah kritikal dalam proses rawatan, terutamanya untuk tumor yang boleh diakses dan menyebabkan gejala. Pembedahan bukan sahaja mengurangkan simptom yang disebabkan oleh tekanan tumor pada otak tetapi juga meningkatkan keberkesanan rawatan seterusnya seperti radioterapi dan kemoterapi.

Matlamat Pembedahan Tumor Otak

Matlamat utama pembedahan tumor otak adalah:

  • Pembuangan Tumor: Objektif utama adalah untuk membuang semua atau sebanyak mungkin tumor sambil mengekalkan fungsi otak yang normal. Dalam sesetengah kes, keseluruhan tumor boleh dibuang, manakala dalam kes lain, sebahagian daripada tumor mungkin perlu ditinggalkan untuk mengelakkan kerosakan struktur otak yang kritikal.
Tumor yang dibuang
Tisu Tumor yang Dibuang
  • Melegakan Gejala: Membuang tumor boleh melegakan simptom seperti sakit kepala, sawan, dan defisit neurologi yang disebabkan oleh tekanan tumor pada otak.
  • Diagnosis Tisu: Pembedahan menyediakan sampel tisu yang penting untuk mendiagnosis jenis dan gred tumor. Maklumat ini membimbing pelan rawatan seterusnya.
  • Memperbaiki Tindak Balas Rawatan: Mengurangkan saiz tumor melalui pembedahan boleh meningkatkan keberkesanan rawatan lain, seperti radioterapi dan kemoterapi, dengan memudahkan terapi ini menyasarkan sel tumor yang tinggal.

Teknik Invasif Minima

Teknik pembedahan invasif minima telah menjadi semakin popular dalam rawatan tumor otak. Teknik ini bertujuan untuk meminimumkan kerosakan pada tisu otak yang sihat, mengurangkan masa pemulihan dan mengurangkan risiko komplikasi.

  • Pembedahan Endoskopik: Pembedahan endoskopik melibatkan penggunaan tiub nipis dan fleksibel dengan kamera dan instrumen khusus untuk membuang tumor melalui hirisan kecil. Pendekatan ini amat berguna untuk tumor yang terletak di kawasan yang sukar dijangkau, seperti ventrikel (ruang yang dipenuhi cecair) otak.
  • Neuronavigation: Neuronavigation ialah teknologi berbantukan komputer yang membolehkan pakar bedah mencipta peta 3D otak berdasarkan pengimejan praoperasi. Peta ini membimbing pakar bedah semasa prosedur, membantu mengelakkan struktur kritikal dan memastikan penyingkiran tumor yang tepat.
  • MRI intraoperatif: Dalam sesetengah kes, pengimbas MRI digunakan semasa pembedahan untuk memberikan imej masa nyata otak. Ini membolehkan pakar bedah menilai sejauh mana penyingkiran tumor dan membuat pelarasan mengikut keperluan.

Risiko Pembedahan Otak

Pembedahan otak, seperti mana-mana prosedur pembedahan, membawa risiko. Walau bagaimanapun, kemajuan dalam teknik dan teknologi pembedahan telah mengurangkan risiko ini dengan ketara.

  • Bengkak (Edema): Pembedahan boleh menyebabkan pembengkakan pada otak, yang boleh menyebabkan gejala neurologi sementara. Ubat steroid sering digunakan untuk mengurangkan bengkak dan meminimumkan kesan ini.
  • Pendarahan (Pendarahan): Pendarahan boleh berlaku semasa atau selepas pembedahan. Walaupun pendarahan yang ketara jarang berlaku, ia mungkin memerlukan rawatan tambahan, seperti pemindahan darah atau pembedahan lanjut.
  • Jangkitan: Seperti mana-mana pembedahan, terdapat risiko jangkitan. Pakar bedah mengambil langkah berjaga-jaga untuk meminimumkan risiko ini, dan antibiotik sering diberikan sebelum dan selepas pembedahan.
  • sawan: Sesetengah pesakit mungkin mengalami sawan selepas pembedahan otak. Ubat anti-sawan sering ditetapkan untuk mencegah atau menguruskan komplikasi ini.
  • Defisit Neurologi: Bergantung pada lokasi tumor, pembedahan boleh mengakibatkan defisit neurologi sementara atau kekal, seperti kelemahan, kebas, atau kesukaran bertutur. Risiko defisit ini bergantung pada jarak tumor dengan kawasan kritikal otak.

Proses Pemulihan Tumor Otak

Pemulihan daripada pembedahan tumor otak berbeza-beza bergantung pada pesakit individu, jenis dan lokasi tumor, dan tahap pembedahan. Proses pemulihan biasanya melibatkan gabungan rawatan perubatan, pemulihan dan pelantikan susulan.

Penginapan Hospital

Selepas pembedahan otak, pesakit biasanya dipantau di unit rawatan rapi (ICU) untuk 24 hingga 48 jam pertama. Pada masa ini, pasukan penjagaan kesihatan memantau dengan teliti fungsi neurologi pesakit, tanda-tanda vital, dan keadaan keseluruhan. Kebanyakan pesakit boleh mengharapkan untuk tinggal di hospital selama kira-kira lima hingga tujuh hari, bergantung pada kemajuan pemulihan mereka.

Pemulihan Fizikal

Pemulihan adalah komponen penting dalam proses pemulihan. Bergantung pada lokasi tumor dan kesan pembedahan, pesakit mungkin memerlukan terapi fizikal, pekerjaan atau pertuturan untuk mendapatkan semula kekuatan, mobiliti dan fungsi kognitif.

  • Terapi Fizikal: Terapi fizikal memberi tumpuan kepada meningkatkan kekuatan, keseimbangan, dan koordinasi. Ia amat penting bagi pesakit yang mengalami kelemahan atau lumpuh akibat tumor atau pembedahan.
  • Terapi Carakerja: Terapi cara kerja membantu pesakit mendapatkan semula keupayaan untuk melakukan aktiviti harian, seperti berpakaian, makan, dan mandi. Ia juga menangani sebarang cabaran yang berkaitan dengan kemahiran motor halus, seperti menulis atau membutang pakaian.
  • Terapi Pertuturan: Terapi pertuturan mungkin diperlukan untuk pesakit yang mengalami masalah pertuturan atau bahasa selepas pembedahan. Sesi terapi memberi tumpuan kepada meningkatkan kemahiran komunikasi, seperti artikulasi, kelancaran dan kefahaman.

Pemulihan Kognitif

Pemulihan kognitif direka untuk membantu pesakit mendapatkan semula fungsi kognitif yang mungkin telah terjejas oleh tumor atau pembedahan. Terapi jenis ini memberi tumpuan kepada ingatan, perhatian, penyelesaian masalah, dan fungsi eksekutif.

  • Latihan Memori: Ahli terapi bekerjasama dengan pesakit dalam latihan dan strategi untuk meningkatkan ingatan, seperti menggunakan peranti mnemonik, mencipta rutin, dan menyimpan diari.
  • Latihan Perhatian: Pesakit mungkin menjalani latihan untuk meningkatkan keupayaan mereka untuk menumpukan perhatian dan mengekalkan perhatian pada tugas.
  • Kemahiran Menyelesaikan Masalah: Pemulihan kognitif juga mungkin melibatkan latihan untuk meningkatkan kebolehan menyelesaikan masalah dan membuat keputusan, membantu pesakit kembali ke kehidupan harian dan bekerja.

Penjagaan Susulan

Penjagaan susulan adalah penting untuk memantau pemulihan pesakit dan mengesan sebarang tanda tumor berulang. Pesakit biasanya mempunyai temu janji susulan dengan pakar bedah saraf dan onkologi mereka untuk menyemak imbasan MRI, menilai fungsi neurologi, dan melaraskan pelan rawatan seperti yang diperlukan.

  • Kajian Pengimejan: Imbasan MRI biasa biasanya dilakukan pada selang waktu (cth, setiap tiga hingga enam bulan) untuk memantau tumor berulang atau pertumbuhan semula. Imbasan ini membantu membimbing keputusan rawatan selanjutnya dan memastikan intervensi awal jika perlu.
  • Pengurusan Ubat: Pesakit mungkin diberi ubat untuk menguruskan simptom, seperti ubat anti sawan, steroid untuk mengurangkan bengkak, atau penghilang rasa sakit. Pasukan penjagaan kesihatan akan melaraskan dos ubat berdasarkan kemajuan pesakit.
  • Pelarasan Gaya Hidup: Pesakit mungkin perlu membuat pelarasan gaya hidup untuk menyokong pemulihan dan kesihatan keseluruhan mereka. Ini termasuk mengamalkan diet yang sihat, kekal aktif secara fizikal, mengelakkan alkohol dan tembakau, dan menguruskan tekanan.

Tinjauan Jangka Panjang

Tinjauan jangka panjang untuk pesakit dengan tumor otak berbeza-beza bergantung pada jenis tumor, lokasinya, dan rawatan yang diterima.

Hasil Jangkaan Tumor Otak (Prognosis)

Prognosis untuk pesakit dengan tumor otak telah meningkat dengan ketara dalam beberapa tahun kebelakangan ini, berkat kemajuan dalam teknik diagnostik, kaedah pembedahan, dan pilihan rawatan. Walaupun pandangan berbeza-beza bergantung pada jenis tumor dan faktor pesakit individu, terdapat sebab untuk optimis.

Prognosis Tumor Benign

Pesakit dengan tumor benigna yang telah dikeluarkan sepenuhnya biasanya mempunyai prognosis yang menggalakkan. Dalam kebanyakan kes, tumor tidak kembali, dan pesakit boleh kembali kepada aktiviti normal.

Prognosis Tumor Malignant

Prognosis untuk tumor otak malignan bergantung kepada pelbagai faktor, termasuk gred tumor, tahap penyebarannya, dan tindak balas pesakit terhadap rawatan. Sesetengah pesakit mencapai remisi jangka panjang, sementara yang lain mungkin memerlukan rawatan berterusan untuk menguruskan penyakit ini.

Faktor Prognostik

Beberapa faktor mempengaruhi prognosis untuk pesakit dengan tumor otak:

  • Jenis Tumor: Tumor jinak umumnya mempunyai prognosis yang lebih baik daripada tumor malignan. Antara tumor malignan, jenis tertentu, seperti glioblastoma, adalah lebih agresif dan mempunyai prognosis yang lebih buruk.
  • Lokasi Tumor: Lokasi tumor di dalam otak boleh memberi kesan kepada prognosis. Tumor di kawasan yang mengawal fungsi kritikal, seperti pertuturan atau pergerakan, mungkin lebih sukar untuk dirawat tanpa menyebabkan defisit neurologi yang ketara.
  • Saiz Tumor: Tumor yang lebih besar mungkin lebih mencabar untuk dibuang sepenuhnya dan mungkin dikaitkan dengan risiko berulang yang lebih tinggi.
  • Umur: Pesakit yang lebih muda umumnya mempunyai prognosis yang lebih baik, kerana mereka lebih cenderung untuk bertolak ansur dengan rawatan yang agresif dan pulih daripada pembedahan.
  • Kesihatan Keseluruhan: Pesakit dengan kesihatan keseluruhan yang baik dan tiada keadaan perubatan serius lain lebih berkemungkinan mendapat hasil yang menggalakkan.

Kadar Survival Tumor Otak

Kadar kelangsungan hidup untuk tumor otak berbeza-beza bergantung pada jenis dan gred tumor.

  • Glioma Gred Rendah: Pesakit dengan glioma gred rendah, iaitu tumor yang tumbuh perlahan, mungkin mempunyai kadar kelangsungan hidup selama 10 tahun atau lebih. Walau bagaimanapun, tumor ini kadang-kadang boleh berkembang ke gred yang lebih tinggi, bentuk yang lebih agresif.
  • Gliomas Gred Tinggi: Glioma gred tinggi, seperti glioblastoma, mempunyai prognosis yang lebih buruk, dengan masa hidup median antara 12 hingga 18 bulan. Walau bagaimanapun, sesetengah pesakit hidup lebih lama dengan rawatan agresif dan terapi baru.
  • Meningioma: Prognosis untuk meningioma, yang biasanya jinak, secara amnya sangat baik, dengan kadar kelangsungan hidup jangka panjang yang tinggi. Walau bagaimanapun, sesetengah meningioma boleh berulang, terutamanya jika ia tidak dikeluarkan sepenuhnya.

Kemajuan dalam Rawatan Tumor Otak

Kemajuan terkini dalam rawatan telah membawa kepada hasil yang lebih baik untuk pesakit dengan tumor otak:

  • Terapi Sasaran: Terapi yang disasarkan, yang menyerang mutasi genetik tertentu dalam sel tumor, telah menunjukkan janji dalam merawat jenis tumor otak tertentu. Terapi ini sering dikaitkan dengan kesan sampingan yang lebih sedikit daripada kemoterapi tradisional.
  • Imunoterapi: Imunoterapi, yang memanfaatkan sistem imun badan untuk melawan kanser, merupakan bidang penyelidikan yang baru muncul untuk tumor otak. Percubaan klinikal sedang dijalankan untuk menentukan keberkesanan rawatan ini.
  • Pembedahan Invasif Minima: Kemajuan dalam teknik pembedahan, seperti pembedahan invasif minimum dan berpandukan imej, telah mengurangkan risiko yang berkaitan dengan penyingkiran tumor otak dan meningkatkan hasil pesakit.
  • Pembedahan Pisau Gamma: Pembedahan Pisau Gamma, satu bentuk radiosurgeri stereotaktik, telah menjadi pilihan rawatan penting untuk tumor kecil yang tidak boleh dibedah dan tumor berulang.

Kesimpulan Tumor Otak & Kanser Otak di Malaysia

Tumor otak dan kanser otak adalah keadaan yang kompleks dan mencabar, tetapi kemajuan dalam sains perubatan telah meningkatkan diagnosis, rawatan dan prognosis untuk ramai pesakit. Pengesanan awal, diagnosis tepat dan pelan rawatan yang diperibadikan adalah kunci untuk mencapai hasil yang terbaik.

Jika anda atau orang tersayang mengalami sebarang gejala tumor otak, adalah penting untuk mendapatkan nasihat perubatan dengan segera. Di Malaysia, pelbagai pilihan rawatan tersedia, menawarkan harapan dan kualiti hidup yang lebih baik untuk pesakit tumor otak.

Buat temu janji dengan Dr Azman DI SINI